Βιβλιοπαρουσίασις τοῦ Κανόνος πρός τό ΑΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑ, + Ἔτνα Χρυσοστόμου

Εισαγωγικά.

        Ὁ Σεβ. Μητροπ. Ἔτνα κ. Χρυσόστομος, μᾶς ἔκανε τήν τιμή μι[ςς πολύ καλῆς βιβλιοκρισίας στήν ἀγγλική, ἡ ὁποία πρόκειται νά δημοσιευθεί στό ἑπόμενο τεύχος τοῦ Περιοδικοῦ του (Ὀρθόδοξος Παράδοσις/Orthodox Tradition). Πρόκειται γιά ἔντυπο ὑψηλοῦ ἐπιστημονικοῦ ἐπιπέδου, μεγάλης κυκλοφορίας (ἔντυπης καί ἡλεκτρονικῆς μορφῆς), μεταξύ τῶν ἐκκλησιαστικῶν καί ἀκαδημαϊκῶν κύκλων στίς ΗΠΑ.
         Ὁ Σεβ. Μητροπ. ῎Ετνα κ. Χρυσόστομος (κατὰ κόσμον Ἰωάννης Γκονζάλεζ δε Ἰτουρριάγα - Ἀλεξόπουλος), ἐγεννήθη εἰς Καλιφόρνιαν τῶν Η.Π.Α. ἐν ἔτει 1943. Είναι πτυχιούχος ῾Ιστορίας, ᾿Ορθοδόξων Σπουδῶν καί Ψυχολογίας ἐκ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Καλιφορνίας, τοῦ «Κέντρου ᾿Ορθοδόξων Παραδοσιακών Σπουδών» καί τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Πρίνστον, ὅπου καί συνεπλήρωσε τήν Διδακτορικήν αὐτοῦ Διατριβήν. ῎Εχει διδάξει εἰς τά Πανεπιστήμια τῆς Καλιφορνίας καί τοῦ Ἄσλαντ, εἰς τό Θεολογικόν Σεμινάριον τοῦ Ἄσλαντ καί εἰς τό Θεολογικόν ᾿Ινστιτούτον τῆς Οὐψάλης Σουηδίας, διετέλεσε δέ εἰδικός ἐρευνητής εἰς τήν Θεολογικήν Σχολήν τοῦ Χάρβαρντ, εἰς τό Πανεπιστήμιον τῆς ᾿Οξφόρδης καί εἰς τό Πανεπιστήμιον τῆς Οὐάσινγκτων.

         ᾿Επίσης, ἔχει διδάξει ὡς Ἐπισκέπτης Καθηγητής εἰς τά Πανεπιστήμια Βουκουρεστίου καί ᾿Ιασίου Ρουμανίας. Κατά τά ἔτη 2002-2003 διετέλεσε Διευθυντής τοῦ ῾Ιδρύματος Φούλμπραϊτ τῆς Πρεσβείας τῶν Η.Π.Α. εἰς τό Βουκουρέστιον Ρουμανίας. Εἶναι ἱδρυτής τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς τοῦ ῾Αγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ εἰς ῎Ετνα Καλιφορνίας καί ἔχει γράψει ἀρκετά βιβλία καί ἄρθρα εἰς περιοδικά τῆς ἀλλοδαπῆς, εἶναι δέ ἐπί τοῦ παρόντος ᾿Ερευνητικός Προιστάμενος εἰς τό «Κέντρον Παραδοσιακών ᾿Ορθοδόξων Σπουδῶν» τῆς ῎Ετνα.

Ελεύθερη απόδοση του κειμένου

        Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ, «Κανών Παρακλητικός εἰς τό Θεῖον καί Προσκυνούμενον, Πανάγιον καί Παράκλητον Πνεῦμα», Ἀθήνα, Ἐκδόσεις ΣΤΑΜΟΥΛΗ, 2014.

         Τό βιβλίο περιέχει τήν ἑλληνική μετάφραση τοῦ θαυμασίου Κανόνος πρός τό Ἅγιο Πνεῦμα, τόν ὁποῖο ἔγραψε  ὁ  ἅγ. Μάξιμος ὁ Γραικός (1470 ἤ  1475, + 1556), τό μοναδικό παρόμοιο κείμενο στήν Ἐκκλησιαστική Ὑμνογραφία. Εἶναι μετάφραση στήν ἐκκλησιαστική Ἑλληνική γλῶσσα ἀπό τό νεοελληνικό κείμενο, βασισμένη στό Σλαβωνικό πρωτότυπο, ἀπό τόν εἰδικό στήν Πατερική Θεολογία  Ἀντώνιο Μάρκου, τοῦ Κέντρου Ἁγιολογικῶν Μελετῶν «Ὅσιος Συμεών ὁ Μεταφραστής», καί  τοῦ  ὁποίου ἐπιστημονικές μονογραφίες ἔχουν ἐκδοθεῖ στήν ἀγγλική γλῶσσα  ἀπό τό Κέντρο Παραδοσιακῶν Ὀρθοδόξων Σπουδῶν. Ἡ μετάφραση, μέ εἰσαγωγή  τοῦ  μεταφραστή, ἔχει ἀποδοθεῖ  σέ ὡραιότατα ἑλληνικά.

        Τό βιβλίο, πέραν τοῦ ὅτι εἶναι μία ἐνδιαφέρουσα συνεισφορά στήν Ἐκκλησιαστική Ὑμνογραφία, εἶναι ἕνα ἀριστούργημα  τῆς  ἑλληνικῆς  ἐκκλησιαστικῆς  ποιήσεως.

        Ὁ ἅγ. Μάξιμος γεννήθηκε στήν Ἄρτα, σέ ευγενή Βυζαντινή οἰκογένεια. Σπούδασε σέ διάφορα διακεκριμένα Πανεπιστήμια τῆς Δύσεως, ὅπου ἡ  πολυμάθειά του ἀναγνωρίσθηκε καί ἐπαινέθηκε εὐρέως (λέγεται, ὅτι ἔγραψε πλέον τῶν 300 βιβλίων). Γιά κάποιο διάστημα μπῆκε σέ μία Καρθουσιανή μοναστική κοινότητα (ἤ στόν Δομινικανικό Οἶκο τοῦ ἁγ. Μάρκου στή Φλωρεντία, σύμφωνα μέ ἄλλες πηγές). Ἐπιστρέφοντας στήν Ἀνατολή, στίς ἀρχές τοῦ 16^ου αἰ., ἔγινε μοναχός στήν Ἀθωνική Μονή Βατοπεδίου, ὅπου πῆρε τό ὄνομα Μάξιμος καί δέχθηκε τήν Ἡσυχαστική παράδοση τῆς νοερᾶς προσευχῆς. Μετά  ἀπό  διαμονή δέκα ἐτῶν στή Μονή Βατοπεδίου, ἐστάλη  ἀπό  τό  Οἰκουμενικό Πατιαρχεῖο στή  Μόσχα, μέ  σκοπό νά βοηθήσει στήν μετάφραση τῶν Λειτουργικῶν βιβλίων. Στή Ρωσία  ἄσκησε κριτική στήν ἠθική κατάπτωση  τας  κοινωνίας  καί  τῆς  Ἐκκλησίας, μέ  ἀποτέλεσμα νά φυλακισθεῖ, κατηγορούμενος γιά αἵρεση, σέ  δύο μοναστήρια, κάτω ἀπό πολύ ἄσχημες συνθήκες, γιά διάστημα 26  ἐτῶν! Τελικά τό  1551  ἀπελευθερώθηκε, μέ κλονισμένη ὑγεία, καί στάλθηκε  στή Λαύρα  τῆς  Ἁγίας  Τριάδος – ἁγ. Σεργίου, ὅπου πέρασε τά τελευταῖα του χρόνια. Ἡ  ἁγιότητά  του διακηρύχθηκε  ἀπό τό  Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο  καί  τήν Ρωσική Ἐκκλησία  καί  συχνά  ἀποκαλεῖται «Νέος Φωτιστής  τῆς Ρωσικῆς  Γῆς». Τιμᾶται  τήν  21^η Ἰανουαρίου.

         Ἀτυχῶς ὁ ἅγ. Μάξιμος ὁ Γραικός δέν εἶναι εὐρέως γνωστός στήν Ἑλλάδα. Ὡς ἐκ τούτου  αὐτό τό ἔργο, ὄμορφα τυπωμένο καί διακοσμημένο μέ εὐάριθμες εἰκόνες, συντελεῖ στή γνώση τοῦ Ἁγίου  καί τοῦ ἔργου του στή γενέτειρά του. Γιά τόν σκοπό αὐτό ὁ τόμος περιέχει ἕνα πολύ ἀκριβές καί διαφωτιστικό Εἰσαγωγικό Σημείωμα  τοῦ Βλασίου Σαββίδη, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ τοῦ Πολιτειακοῦ Πανεπιστημίου τῆς Καλλιφόρνια, τό  ὁποῖο  περιέχει ἕναν ἐκτεταμένο Βίο τοῦ ἁγ. Μαξίμου καί σχόλια στόν ἴδιο τόν Κανόνα.

         Δύο δημοφιλεῖς Ἕλληνες συγγραφεῖς, ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Ἀθανασίου, Χημικός  καί Κληρικός τῆς ἐπισήμου  Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς  Ἑλλάδος, καί ἡ σύζυγός του Πρεσβυτέρα Χαρούλα Τσουλιάη, Φιλόλογος, ἐμπνεύσθηκαν, συνέθεσαν καί ἐξέδωσαν αὐτό τόν τόμο. Ὁ π. Δημήτριος συνεισέφερε (στήν ἔκδοση), ἕνα ἐξαιρετικό τμῆμα τοῦ βιβλίου, τό ὁποῖο περιέχει ἱστορικές, φιλολογικές  καί θεολογικές ἐκτιμήσεις τοῦ Κανόνος, ὅπως ἐπίσης  καί  ἕνα συγκινητικό ἐγκώμιο στόν ἅγ. Μάξιμο, βασισμένο σέ κείμενα τοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Βατοπεδινοῦ, ὁ  ὁποῖος θεωροῦσε τόν Ἅγιο – ὅπως  ὁ  π. Δημήτριος τονίζει  μέ  ἔμφαση, ἐναντιούμενος στούς ἀστήρικτους, ἀλλά  συχνούς ἰσχυρισμούς, ὅτι ὁ Ἅγιος ἦταν φορέας τοῦ Δυτικοῦ Οὐμανισμοῦ στή Ρωσική Ἀνατολή –  ἕναν Ἀπόστολο τοῦ  Ἁγίου Ὄρους  καί  τῶν  ἡσυχαστικῶν του παραδόσεων, τίς  ὁποίες κληροδότησε  στή Ρωσική γῆ.

            Κατά τόν Γέροντα Ἰωσήφ,  ὁ ἅγ. Μάξιμος ἦταν – μεταξύ ἄλλων – ἕνας ἀσκητής Μάρτυρας, ἕνας φωτισμένος διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἕνας κάτοχος τῆς ὑπομονῆς  καί  τῆς  ταπεινώσεως, ἕνας ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης  καί  τῆς  συγχωρήσεως, στολισμένος  καί μέ  ἀναρίθμητες ἄλλες  ἀρετές.

Τό βιβλίο κλείνει μέ δύο παραρτήματα.

         Τό πρῶτο περιλαμβάνει Τροπάρια πρός τιμήν τοῦ ἁγ. Μαξίμου, τά ὁποῖα συντέθηκαν  ἀπό  τόν  Ἀντ. Μάρκου  καί μελοποιήθηκαν  σύμφωνα  μέ  τήν  Βυζαντινή  Μουσική,  ἀπό  τόν  Πρωτοψάλτη Γεώργιο Χρονόπουλο.

          Τό δεύτερο εἶναι ἕνας εὐφράδης ποιητικός Ἀκάθιστος (Χαιρετισμοί) τοῦ Ἀντ. Μάρκου, πού ἔχει συντεθεῖ σέ ὑψηλή πνευματικά καί ζωογόνο γλῶσσα, ἡ ὁποία σέ τελευταῖα ἀνάλυση ὑπερβαίνει τά ὅρια λόγων καί εἰκόνων καί βοηθεῖ στήν ἄνοδο καί κοινωνία  μέ  τόν Χριστό, διά τοῦ ἁγ. Μαξίμου.

         Τό βιβλίο συνολικά εἶναι μία  πολύ  ἐμπνευσμένη ἔκδοση. Τό συνιστῶ σέ  ὅλους  τούς ἑλληνόφωνους  ἀναγνώστες μας  καί  σέ  ὁποιονδήποτε ἔχει δυνατότητα ἀναγνώσεως ἑλληνικῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμένων.

+  Ὁ Ἔτνα Χρυσόστομος